Opieka naprzemienna nad dzieckiem
W swojej praktyce zawodowej bardzo często spotykam się z tematyką tzw. opieki naprzemiennej, zwanej niekiedy pieczą naprzemienną.
Opieka naprzemienna to nic innego jak przebywanie dziecka u rodziców w równych ilościach czasu. Zazwyczaj opieka naprzemienna polega na przebywaniu dziecka w co drugi tydzień u jednego z rodziców. Oczywiście, w okresie wolnym od nauki, świątecznym czy urlopowym ww. reguła może ulec zachwianiu.
Opieka naprzemienna, a miejsce zamieszkania dziecka
Kolejno, podnieść wypada, że prawo polskie nie zabrania przyjęcia przez sąd rozwiązania w postaci opieki naprzemiennej. Bardzo błędnym poglądem jest odwoływanie się w rozważaniach na temat opieki naprzemiennej do art. 26 Kodeksu cywilnego, jako prawa, które nakazuje ustalenie jednego miejsca zamieszkania każdej osoby, a opieka naprzemienna może skutkować określeniem dla nieletniego dwóch miejsc zamieszkania. Popierając wniosek o błędzie tegoż poglądu pamiętać wypada, że miejsce zamieszkania to konkretna miejscowość (wieś, miasto), a nie adres (ulica i numer domu). Po drugie, żaden sąd w Polsce nie jest władny do ustalenia w wyroku, czy postanowieniu, czyjegokolwiek miejsca zamieszkania, co najwyżej podstawą do wydania orzeczenia mogą być ustalenia co do miejsca zamieszkania dziecka, czy rodziców (dzieje się tak np. przy ustalaniu sądu właściwego do rozpoznania sporu, jednakże wywody co do miejsca zamieszkania znajdują się w uzasadnieniu orzeczenia a nie w samym rozstrzygnięciu).
Nietrafionym argumentem przeciwko instytucji opieki naprzemiennej jest także praktyka orzekania o miejscu stałego pobytu dziecka przy jednym z rodziców w sytuacji, kiedy obydwojgu rodzicom pozostawiana jest władza rodzicielska.Dzieje się tak zazwyczaj w sprawach rozwodowych. Pamiętać trzeba, że praktyka ta nie ma żadnego umocowania w prawie i wynika wyłącznie z nieaktualnego poglądu doktryny, jaka uznawała miejsce pobytu dziecka przy jednym z rodziców za element władzy rodzicielskiej, co współcześnie zostało już odrzucone.
Opieka naprzemienna - warunki
Pierwszym i najważniejszym warunkiem dla wprowadzenia w życie opieki naprzemiennej jest to, aby była zgodna z dobrem dziecka. Przy określaniu tego warunku należy odwołać się do stanu emocjonalnego i intelektualnego dziecka.
Po drugie - porozumienie rodziców, co do terminów, w jakich dziecko ma przebywać u każdego z nich. Porozumienie to musi także obejmować zagwarantowanie zgodnego realizowania praw i obowiązków wychowawczych względem dziecka. Bardzo rzadko, niestety, w praktyce orzeczniczej podkreśla się, że opieka naprzemienna jest możliwa w przypadkach, kiedy zamiarem rodziców jest stworzenie jednego domu dla dziecka chociaż w dwóch różnych adresach, co jest zupełnie odmiennym zjawiskiem niż zgodna współpraca rodzicielska w sprawach dziecka.
Trzeci warunek, również często pomijany, można określić, jako związany z kwestiami technicznymi. Chodzi o to, że dziecko w poszczególnych okresach czasu powinno przebywać w tożsamym środowisku np. kolegów szkolnych, pokonywać drogę do placówek szkolno – wychowawczych w odpowiednio krótkim czasie. Dostrzegam zatem trudności w ustaleniu opieki naprzemiennej w sytuacji, kiedy dziecko ze względu na odległości adresów zamieszkiwania rodziców zostanie, co jakiś czas, odizolowane od swojego środowiska.
Czwarty warunek, także rzadko podejmowany, uzgodnienie przez rodziców zagadnień materialnych i finansowych dotyczących dziecka. Odnosząc się do tego wartym wskazania jest, że nawet przy zamieszkiwaniu przez dziecko w ściśle określonych i równych okresach czasu u obydwojga z rodziców, pewne wydatki będą musiały być ponoszone wspólnie. Dotyczy to przede wszystkim odzieży dla dziecka, ale też np. czesnego za szkołę, wyjazdów kolonijnych, czy zajęć dodatkowych. Warunek ten nie uzgodniony nie eliminuje sam w sobie opieki naprzemiennej, jednakże spór w tej materii może być potraktowany, jako zarzewie konfliktów pomiędzy rodzicami, a ta eliminuje zgodną współpracę rodziców.
