Adwokat od spraw rodzinnych w Warszawie
Sprawy rodzinne (m.in. rozwody, podziały majątku, eksmisje, alimenty, ustalenie kontaktów, władza rodzicielska, miejsce pobytu dziecka) wymagają poświęcenia wiele uwagi, dokładności i wyobraźni. Należy zawsze drobiazgowo oszacować zyski i straty oraz przewidzieć konsekwencje działań rekomendowanych klientom, nie należy pomijać kwestii istotnych, czyli tych na jakich interesantom najbardziej zależy. Mając tę wskazówkę na uwadze wskazanym jest przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji, czy rozmowy z życiowym partnerem uzyskać poradę, jaka pozwoli określić konsekwencje działań. Zdarza się, iż bezwiedne posunięcia lub plany wywołują skutki, których odwrócenie – bez szkody dla klienta – nie jest możliwe. Pamiętać też należy, iż każde postępowanie sądowe wymaga uprzedniego przygotowania. Odnosi się to w szczególności do spraw rodzinnych, których rezultat oddziaływać może na dalsze życie każdego z nas. Przyjęcie zatem odpowiedniej taktyki, czy ułożenie planu działań przedprocesowych pozwoli zminimalizować nieprzyjemności jakie wynikają z każdego sporu, a przede wszystkim sądowego.
Doświadczony adwokat prawa rodzinnego w Warszawie
W ramach prawie dziesięcioletniej praktyki zawodowej (od 2005r.) prawnika rodzinnego w Warszawie brałem udział w udzieleniu porad prawnych dotyczących kilkuset przypadków. W tym czasie przeprowadzonych zostało z moim udziałem ponad 200 spraw przed sądami, obejmujących codzienne - ludzkie problemy. Dotychczasowe doświadczenie zawodowe jako adwokata do spraw rodzinnych w Warszawie pozwala odpowiedzialnie zarekomendować określone rozwiązania dla klientów Kancelarii zależnie od stanu faktycznego.
Ze swej strony - zanim Państwo skorzystacie z usług jakiegokolwiek biura oferującego usługi prawne - proszę pamiętać o uprzednim przygotowaniu stanu faktycznego tj. opisu zdarzeń (nawet w punktach), jakie skłoniły do decyzji o skorzystaniu z pomocy prawnika.
W celu ułatwienia Państwu przygotowania do spotkania zapraszam do zapoznania się z treściami zawartymi w poszczególnych linkach, zwracam uwagę, iż zawierają one również odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Rozwód jest instytucją prawną pozwalającą rozwiązać małżeństwo za życia małżonków. Był znany w prawie antycznym i nie jest prawdą, iż współcześnie stał się plagą trawiącą społeczeństwo. To nie społeczeństwo stało się uboższe emocjonalnie, czy bardziej egoistyczne ale zwiększyła się jego świadomość prawna, świadomość uzasadnionej niechęci do relacji partnerskiej niosącej nie szczęście a wyłącznie nieszczęście nie tylko dla osoby podejmującej decyzję o rozwodzie ale także pozostałych członków rodziny.
Pamiętać trzeba, iż orzekając o rozwodzie sąd rozstrzyga także o:
- władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnim dziećmi,
- kontaktach małżonka z małoletnimi dziećmi (dotyczy małżonka z którym dzieci nie zamieszkują), alimentach na rzecz niepełnoletnich dzieci,
- wspólnie zajmowanym mieszkaniu,
- eksmisji (w określonych sytuacjach),
- podziale majątku (tylko w przypadku, kiedy nie spowoduje to żądanie przedłużenia postępowania rozwodowego),
- alimentach dla byłego małżonka (w określonych sytuacjach).
Orzeczenie rozwodu jest dopuszczalne, gdy sąd ustali, iż pożycie małżeńskie uległo zupełnemu i trwałemu rozkładowi (obie te cechy rozkładu muszą wystąpić łącznie), a nie istnieją tzw. negatywne przesłanki rozwodu (szerzej na ten temat poniżej).
Rozkład zupełny ma miejsce w sytuacji, kiedy nie łączą małżonków żadne więzi składające się na pożycie tj. więź emocjonalna, fizyczna, gospodarcza. Kiedy zerwanie tych relacji ma charakter nieodwracalny (obiektywnie) wówczas można mówić o rozkładzie trwałym.
Pomimo istnienia przesłanek do orzeczenia rozwodu nie jest on dopuszczalny:
- jeżeli wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
- jeżeli rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- jeżeli rozwodu żąda ten z małżonków, który jest wyłącznie winny rozkładowi pożycia, a drugi z małżonków nie godzi się na rozwód, a jego odmowa nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Małżeństwo może być rozwiązane przez rozwód:
- bez orzekania o winie (takie rozwiązanie wymaga obopólnej zgody małżonków),
- z winy jednego z małżonków,
- z winy obydwojga małżonków,
W niektórych przypadkach sąd może odstąpić od orzekania o winie, podejmując ustalenie, iż rozkład pożycia nastąpił, jednakże żadnemu z małżonków winy przypisać nie sposób. Jest to sytuacja odmienna jednak o rozwodu bez orzekania o winie.
Wina może zostać przypisane małżonkowi nie tylko wobec naruszenia norm prawnych ale także norm etycznych, czy moralnych.
Do przypisania winy niezbędne jest wystąpienie dwóch elementów:
- bezprawności (czynnik obiektywny), polegającej na sprzeczności zachowania się z prawem lub z zasadami współżycia społecznego,
- możliwości przewidywania znaczenia i skutków zachowania się oraz możliwości podjęcia i ujawnienia własnej woli co do nastąpienia lub nienastąpienia określonych skutków (czynnik subiektywny).
Do najczęstszych przypadków winy należy zdrada, nadużywania alkoholu, przemoc w rodzinie, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, odmowa pomnażania zasobów materialnych rodziny, porzucenie rodziny. Współczesne stosunki wypracowały dalsze przyczyny: nadużywanie narkotyków, uzależnienie od Internetu, czy gier komputerowych.
Wszystkie powyższe elementy obejmujące możność przypisania winy wymagają jej udowodnienia.
Niezwykle istotnym jest to, iż polskie prawo nie przewiduje gradacji stopnia winy w rozkładzie pożycia. Może się zatem okazać, iż małżonek dopuszczający się nawet najcięższych przewinień przeciwko relacjom małżeńskim nie zostanie uznany za wyłącznie winnego rozpadowi małżeństwa.
Eksmisja współmałżonka ze wspólnie zajmowanego mieszkania:
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, obowiązkiem sądu jest orzeczenie w wyroku rozwodowym, także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Czas wspólnego zamieszkiwania trwa zazwyczaj do czasu podziału majątku byłych małżonków, jakim objęte jest mieszkanie. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy jeden z małżonków uprzednio dobrowolnie się wyprowadził z lokalu mieszkalnego a w chwili wydawania wyroku rozwodowego zamieszkuje w nim chwilowo, przejściowo.
W wypadkach wyjątkowych, gdy jedno z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego z małżonków. Eksmisja skutkuje koniecznością opuszczenia mieszkania przez małżonka niezależnie od jego woli i bez możliwości ubiegania się o lokal zastępczy (gmina nie bierze udziału w postępowaniu rozwodowym).
Alimenty dla małżonka:
W wyroku rozwodowym można zobowiązać jednego z małżonków do ponoszenia alimentów na rzecz drugiego. Przy ustalaniu alimentów zawsze brany jest pod uwagę zakres potrzeb osoby uprawnionej i możliwości zarobkowe oraz sytuacja materialna (majątek) zobowiązanego do ich płacenia. Ustalenie w wyroku rozwodowym winy w rozkładzie pożycia ma wpływ na wysokość alimentów. Istotnym jest aby przygotowując się do żądania alimentów na rzecz małżonka dokładnie wykazać (udowodnić) poziom życia sprzed rozwodu. Ważnym też jest sytuacja materialna rozwodzących się małżonków, co nabiera wagi w dysfunkcyjnych związkach, w jakich nastąpiła nierównowaga w dostępie do uzyskiwanych przez rodzinę środkach.
Alimentów od byłego męża dochodzić można tak w procesie o rozwód, jak i po jego prawomocnym orzeczeniu ale tym razem przed sądem rejonowym.
Władza rodzicielska i kontakty z małoletnim dzieckiem:
Władza rodzicielska to zespół praw i obowiązków dotyczących dziecka tzn. zawiadywania jego osobą także co do zarządu jego majątkiem.
Najwzględniejszym rozwiązaniem dla rozwodzących się małżonków jest zawarcie porozumienia, w jakim zagadnienie władzy rodzicielskiej zostanie ustalone. Zawarcie takiego porozumienia umożliwi rozwodzącym się rodzicom zachowania pełni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Jego brak oznacza, że władza rodzicielska jednego z rozwiedzionych małżonków zostanie ograniczona.
Kontakty z dzieckiem najlepiej zdefiniować można przez sposób ich wykonywania. Do sposobów tych zaliczyć należy osobistą styczność także z prawem zabierania poza miejsce stałego pobytu, rozmowy telefoniczne, czy za pomocą email.
Wspomniane porozumienie może spowodować, iż sąd może zaniechać orzekania o kontaktach. Oznacza to, iż byli małżonkowie będą na bieżąco i zgodnie ustalać terminy oraz sposób kontaktów. W przeciwnym razie (brak porozumienia) zarówno sposób, jak i terminy kontaktów zostaną dokładnie ustalone przez sąd.
Wskazanym jest dodanie, iż ustalana przez sąd orzekający rozwód zarówno władza rodzicielska, jak i kontakty mogą zostać (po uprawomocnieniu się wyroku) zmienione przez sąd rejonowy.
Porozumienie, o jakim jest powyżej mowa, sporządza się na piśmie i podpisane powinno być przez obydwoje małżonków.
Czy istnieje możliwość ustalenia przez sąd tzw. opieki naprzemiennej. Jest to dopuszczalne jedynie w wypadku pozasądowych uzgodnień rodziców przy zawieraniu planu wychowawczego. Bez zawarcia porozumienia wychowawczego sąd nie ustanowi opieki naprzemiennej.
Alimenty dla dziecka:
Poniżej opisane wywody mają zastosowanie tak dla procesu rozwodowego, jak i osobnego postępowania o alimenty rozpoznawanego przed sądem rejonowym (wydział rodziny).
Zasadą jest aby po rozwodzie nie ucierpiała sytuacja dziecka. Dlatego ważnym jest, aby rozwodzący się małżonkowie posiadali jak najszersze informacje co do potrzeb dziecka mających wymiar materialny w ujęciu codziennym (np. koszty żywienia), jak i tych ponoszonych w okresach dłuższych niż miesiąc (np. wyjazdy wakacyjne).
Niebagatelne znaczenie mają też możliwości zarobkowe tego małżonka, który może zostać zobowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka. Należy pamiętać, iż „możliwości zarobkowe” nie są pojęciem tożsamym z pojęciem „aktualnie uzyskiwane dochody”. Dużą trudnością w tej materii jest uzyskiwanie zarobków w sposób całościowo lub częściowo nieoficjalny. Zaznaczyć wypada jednak, że ukrywanie zysków w całości, czy części nie stanowi przeszkody do określenia dochodów małżonków. W tym zagadnieniu pamiętać należy także - jak przy orzekaniu o alimentach dla małżonka - o dokładnej poziomu życia małżonków sprzed rozpadu związku.
Dodaję, iż polskie prawo przewiduje rozwiązania pozwalające zmobilizować małżonka uchylającego się od alimentów do ich zapłaty (np. utrata prawa jazdy, skierowanie do prac społecznych).
Ustalona kwota alimentów przez sąd orzekający o rozwód może być zmieniona (po uprawomocnieniu się wyroku) przez sąd rejonowy.
Czy ma znaczenie przy ustalaniu alimentów ile zarabia małżonek, z którym dziecko mieszka? Tak, istnieje bowiem możność wykazania, iż wartość zakresu potrzeb (poziom życia dziecka) jest zawyżony, a małżonek postępuje zupełnie nierozważnie. Pamiętać jednak należy, iż nie jest dopuszczalnym żądanie ustalenia alimentów stosunkowo, co do zarobków rodziców.
Czy chcąc uzyskać wyższe alimenty dla dziecka powinno się wystąpić o rozwód, czy najpierw do sądu rodzinnego (rejonowego)? Praktyka wskazuje, iż w tych samych okolicznościach sąd okręgowy orzekający rozwód ustala rata alimentacyjną na wyższym poziomie niż sąd rejonowy.
Czy można żądać ustalenia obowiązku alimentacyjnego ale z pominięciem określonych miesięcy w roku np. tych w jakich dziecko przebywa z obowiązanym do ich płacenia? Tak. Jest to dopuszczalne, jak również ustalenia raty alimentacyjnej w różnych wysokościach za poszczególne miesiące.
Czy dokonując samodzielnie wydatków na dziecko istnieje szansa na zmniejszenie raty alimentacyjnej? Jest to dopuszczalne pod warunkiem wykazania, iż proces polegający np. na dostarczaniu dziecku ubrań, czy opłatach za zajęcia dodatkowe jest zjawiskiem stałym i nie ustanie po finalnym ustaleniu wysokości raty alimentacyjnej.
Podział majątku:
Poniżej opisane wywody mają zastosowanie tak dla procesu rozwodowego, jak i osobnego postępowania o podział majątku rozpoznawanego przed sądem rejonowym (wydział cywilny).
Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Zwłoki, czyli wydłużenia postępowania rozwodowego, czy skierowania go na inne tory niż ustalanie przyczyn rozwodu, sytuacji wspólnych dzieci.
Zwłokę w postępowaniu może spowodować np. spór co do przydzielenia składników, spór o wartość składników, żądanie ustalenia nierównych udziałów, rozliczenia nakładów lub wydatków z majątku odrębnego na majątek wspólny.
Zasadnym jest zatem aby rozwodzący się małżonkowie opracowali plan podziału majątku obejmujący spis rzeczy i praw, ich obciążenia (np. kredyty hipoteczne) oraz proponowany sposób podziału wraz ze spłatami.
Przygotowując się do spotkania z prawnikiem w zakresie podziału majątku zasadnym jest uprzednie przygotowanie dokumentów (czy innych dowodów) pozwalających ustalić nakłady na majątek wspólny pochodzące z majątku przedmałżeńskiego, czy z darowizn otrzymywanych od np. rodziców.
Wartym dodania jest, iż co do zasady (w tej materii są wyjątki) dysproporcja zarobkowa nie stanowi możności ustalenia nierównych udziałów w powstaniu majątku wspólnego małżonków.
Pamiętać też należy, iż firma małżonka również wchodzi w zakres majątku wspólnego. Ma ona określoną wartość, a zakres składników niezbędnych do jej ustalenia (wartości) jest szerszy niż tylko to co materialne (np. samochody, maszyny produkcyjne), czy zgromadzone na kontach środki.
Wina w rozkładzie pożycia, co do zasady nie ma znaczenia dla ustalenia nierównych udziałów. Sytuacja jednak wygląda inaczej, kiedy wina przypisana małżonkowi związana była z jego nałogami, czy innymi zachowaniami, które powodowały, iż nie przyczyniał się on do pomnażania posiadanych przez małżonków środków. Znaczenie też ma pożytkowanie przez małżonka środków na cele nie związane z rodziną.
Bez znaczenia jest, iż składniki majątku małżonków przypisane są jednemu z nich (np. w księdze wieczystej wpisany jest jako właściciel jeden z małżonków), czy osobie trzeciej. Ten drugi przypadek eliminuje możność podziału majątku w sprawie o rozwód, jednak w osobnym postępowaniu o podział majątku (przed sądem rejonowym) ocena taka jest jak najbardziej dopuszczalna, co więcej osoba inna niż małżonek stanie się uczestnikiem postępowania działowego.
Podział majątku małżonków dopuszczalny jest w sposób pozasądowy. Forma może być dowolna (zwykła forma pisemna). Nie dotyczy to przypadków, w jakich małżonkowie dysponują nieruchomością (w tym przypadku niezbędny jest akt notarialny).
Majątek można podzielić także w czasie trwania małżeństwa. Wymaga to ustanowienia rozdzielności majątkowej. Rozdzielności dokonać można przed notariuszem lub na drodze sądowej.
Czy po rozwodzie można wrócić do nazwiska sprzed ślubu?
W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko (np. panieńskie na męża), może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Rozdzielność majątkowa:
Instytucja ta związana jest z zerwaniem wspólności majątkowej małżonków bez orzeczenia rozwodu.
W każdym wyroku orzekającym rozdzielność sąd ustala datę jej powstania (wniesienia pozwu lub wcześniejsza, data późniejsza niż wniesienie pozwu, nie późniejsza niż wydanie wyroku).
Aby żądać ustanowienia rozdzielności z datą wcześniejszą niż wniesienie pozwu pamiętać trzeba o wykazaniu wyjątkowych okoliczności faktycznych. Jako przykład można wymienić rozłąkę małżonków. Rozłąka ta musi skutkować niemożnością zawiadywanie wspólnym majątkiem. Do innych przykładów należą nałogi, zawinione bezrobocie, hulaszczy tryb życia.
Ustanowienie rozdzielności skutkuje tym, iż każdy z małżonków od daty wynikającej z orzeczenia może zaliczyć uzyskane zarobki do majątku osobistego. Może też żądać zwrotu połowy środków przeznaczonych na spłatę wspólnych zobowiązań, a także żądać równej partycypacji w spłacie wspólnych zobowiązań na przyszłość.
Ustanowienie rozdzielności skutkuje też prawem do podziału majątku.
Sąd właściwy dla spraw z zakresu prawa rodzinnego w Warszawie
W Warszawie istnieją dwa sądy okręgowe.
Sąd Okręgowy Warszawa – Praga orzeka w sprawach prawobrzeżnej Warszawy. Sąd Okręgowy w Warszawie – lewobrzeżnej. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga orzekający o rozwodach znajduje się przy Al.Solidarności 127.
Sąd Okręgowy w Warszawie ma dwie siedziby. Jedna z nich mieści się przy Al. Solidarności 127, druga przy ul. Płockiej 9.
Sądami rejonowymi zajmującymi się omówionymi sprawami są sądy przy ul. Kocjana, ul. Marszałkowskiej, ul. Płockiej oraz ul. Terespolskiej (sądy rejonowe dla prawobrzeżnej Warszawy).
Ile kosztują sprawy rodzinne w Warszawie?
Opłata sądowa od rozwodu wynosi 600 zł.
Zmiana rozstrzygnięcia zawartego w wyroku rozwodowym, co do kontaktów, miejsca pobytu dziecka, czy włazy rodzicielskiej – 40 zł.
Żądający alimentów (też podwyższenia raty) nie ponosi opłaty sądowej przed sądem rejonowym, żądający zmniejszenia alimentów ponosi opłatę sądową w wysokości 5% od iloczynu różnicy o jaką żąda obniżenia za 12 miesięcy (np. X żąda obniżenia alimentów o 100 zł. zasądzonych wyrokiem rozwodowym. Opłatę obliczamy 100*12=1 200 zł. Opłata wynosi 5% od kwoty 1200 zł.).
Żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej – 200 zł.
Podział majątku: 1 000 zł., chyba że małżonkowie przedstawią zgodny sposób podziału – wówczas opłata wynosi: 300 zł.
